Kamu Diplomasisi Uygulama ve Araştırma Merkezi

Dış Politikanın Yeniden Yapılandırılması

27/08/2018 12:01:48 - 27/08/2018 12:01:48 - 34767 Okunma

Dış politikanın yeniden yapılandırılması

 

Türkiye, 24 Haziran seçimleri ile yüz yıllık parlamenter sistemden Türk tipi başkanlık sistemine geçti. Türkiye’ye özgü başkanlık sistemi, ilk başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın ifadesiyle eski Türk devletlerinin yönetim yapısı incelenerek oluşturulmuştur. Zaten 2015 yılından beri teamül haline gelen Cumhurbaşkanlığı külliyesinde yabancı devlet liderleri, eski Türk devletlerinin kıyafetlerini giyen askerler eşliğinde karşılama töreni yapılmaktaydı.

Bu anlamda tarihsel olarak Türklerin kurduğu yönetim sistemlerinde lider ve toy (meclis) etrafında oluşturulan yapı, orijinal adıyla ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ olarak 21. yüzyıla uyarlanmıştır. Bu yeni sistemde oluşturulan ‘Güvenlik ve Dış Politika Kurulu’ ile dış politikanın formüle edilmesi de yeniden yapılandırılmıştır. Buna göre dış politikanın oluşturulmasının yeri Dışişleri Bakanlığı’ndan Güvenlik ve Dış Politika Kuruluna geçmiştir. Buna göre Dışişleri Bakanlığı, dış politika ve diplomasinin yürütülmesinde artık sadece kurumsal bir araca dönüştürülmüştür.

Türkiye’deki Güvenlik ve Dış Politika Kurulu, ABD’de 1949 yılında dış politika ve güvenlik konularında başkana danışmanlık hizmeti vermek üzere kurulan Ulusal Güvenlik Konseyini (National Security Council) andırmaktadır. ABD’de bu konseyin liderliğinde periyodik olarak her yeni başkan döneminde Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi (National Security Strategy Document) hazırlanmaktadır. Bu belgeye aynı zamanda Başkanlık doktrini de denmektedir. Bununla birlikte ABD’nin ilk doktrini 1823 yılındaki yalnızcılık politikasının uygulandığı Monroe doktrinidir. Genelde başkanların ikinci yılında kamuoyuna açık bir şekilde yayınlanan ulusal güvenlik strateji belgeleri, Başkan Donald Trump döneminin ilk yılında Monroe doktrinini kapanmacı bağlamında anımsatan Ulusal güvenlik strateji belgesini Aralık 2017 tarihinde yayımlamıştı. Ulusal güvenlik strateji belgelerinde genellikle ülkenin karşı karşıya kaldığı tehditler ve bunlarla hangi yöntemlerle baş edileceği, hedefler, beklentiler, amaç, araç ve yöntemler stratejik bir vizyonla ve belirli ilkeler temelinde uygulanacak güvenlik ve dış politika formülasyonlarını içermektedir.

En dikkat çekici nokta ise ABD, uygulacağı güvenlik ve dış politikayı ulusal güvenlik strateji belgesi olarak açıkça dünya kamuoyunun erişimine sunma geleneğine sahiptir. Oysa Türkiye’nin geleneğinde ABD’deki gibi uygulanacak güvenlik ve dış politikanın kamuoyunun açık erişimine sunulması kültürü bugüne kadar söz konusu olmamıştır. Türk kamuoyunda ‘kırmızı kitap’ olarak bilinen ağırlığını AK Parti hükümetlerine kadar askerlerin oluşturduğu ve ülkenin askeri-güvenlik politikalarının yer aldığı Milli Güvenlik Kurulu tarafından hazırlanan ‘Milli Güvenlik Siyaset Belgesi’ söz konusuydu. Ancak bu belgenin varlığından dahi Türk kamuoyu, 1990’ların sonunda haberdar olabilmişti. AK Parti hükümetleri döneminde önce danışman sonra Dışişleri Bakanı olan akademisyen kökenli  ile Türk kamuoyu, ülkenin dış politikasını onun meşhur ‘Stratejik Derinlik’ kitabı, dış politikaya dair makaleleri ve uyguladığı dış politikayı‘komşularla sıfır sorun’ gibi kavramsallaştırmaları üzerinden öğrenebilmişti.

Şimdi ise Türkiye’nin başkanlık sisteminde oluşturulan Güvenlik ve Dış Politika Kurulu’nun önümüzdeki dönemde ülkenin nasıl güvenlik ve dış politika izleyeceğine dair bir belge oluşturması beklenmektedir. Muhtemelen başkanlık sistemi gereği Güvenlik ve Dış Politika Kurulunun hazırlayacağı belge, ABD’deki gibi Başkanlık doktrini ya da Erdoğan doktrini olarak adlandırılacak. Başkan Trump’ın Amerika’yı yeniden Büyük yapma (Make America Great Again) ideali çerçevesinde oluşturduğu ulusal güvenlik strateji belgesinde olduğu gibi Başkan Erdoğan’ın doktrininde de 2023’te Türkiye’yi dünyanın en büyük 10 ekonomisi ligine taşıma ideali ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sürekli ifade ettiği ‘Dünya 5’ten Büyüktür’ söyleminin yer alacağı öngörülebilir.

 

http://theanatoliapost.com/2018/08/15/dis-politikanin-yeniden-yapilandirilmasi/

.

Facebook Twitter Google Plus
Telefon Tablet Bilgisayar Bu website tüm cihazlarla uyumludur.