Trump’ın AB’den ithal edilen çelik ve alüminyuma ilave gümrük vergileri uygulama kararı, ardından otomotiv sektörüne yüksek ithalat vergileri koymaya hazırlanması, Japonya, Güney Kore ve Avustralya başta olmak üzere 12 ülkeyi kapsayan Trans Pasifik Ticaret Anlaşması’ndan çıkması ve NAFTA’dan çekilmekle bir nevi Latin Amerika ülkelerini ve Kanada’yı tehdit etmesi, ticaret savaşlarının hamleleri olarak nitelendirilebilir.
Son olarak Trump’ın İran nükleer anlaşmasından çekilmesi ve ardından yeni yaptırımlar uygulama kararı ile ABD hem müttefiki Transatlantik ile arasındaki zaten mevcut çatlağın derinleşmesine hem de Çin ve Rusya’nın ABD karşıtı direniş bloğu oluşturma politikasına hizmet etmektedir. Trump’ın “Önce Amerika” (First America) politikası çerçevesinde gümrük vergilerini artırarak korumacılık önlemleriyle Amerika’yı tekrar büyük güç yapma politikası (make America great again) tam tersine Amerika’yı yalnızlaştırıyor.
Aslında Trump’ın bu ticari korumacılık önlemleriyle başlattığı ticaret savaşlarının dinamiği, Amerikan ekonomisini güçlendirmenin ötesinde başta Çin olmak üzere yükselen güçler ve bunlara karşı Amerikan gücünün göreli düşüşe geçmesidir. İşte Trump, ABD’nin küresel üstünlüğünü bu şekilde ticaret savaşı başlatarak tekrar hakim kılmak istiyor. Bu bağlamda Trump, Obama’nın yumuşak güç politikasını terk edip tekrar Bush yönetiminin sert güç politikasına yönelmiştir. Trump, Amerikan hegemonyasının karşısına meydan okuyucu Çin gibi güçlerin ortaya çıkmasına ilk olarak ticaret savaşı ile karşılık vermektedir. Nitekim Trump yönetiminin ulusal güvenlik strateji belgesinde Çin, açıkça meydan okuyucu bir tehdit olarak değerlendirilmiştir. Bunun yanında ABD’nin ticari engelleri Almanya, Fransa, Kanada Japonya, Güney Kore ve Çin’i doğrudan hedef aldığı için bu ülkelerde ABD’ye karşı misillemeye yönelmektedirler. Nitekim Merkel, “artık güvenliğimiz için başkalarına yaslanamayız, kendi güvenliğimizi kendimiz sağlamak zorundayız” derken Macron’un da “Avrupa kendi kaderini kendi eline almalıdır” açıklaması bağlamında ABD, müttefiklerini kaybetmekte hatta kendisine karşı bu ülkelerin Çin’e yaklaşmasına neden olmaktadır. Böylece Trump’ın Amerika’yı tekrar güçlendirme politikası, ABD’yi yalnızlaştırdığı gibi karşıt blok da üretmektedir.
ABD, sadece ticari engelleri artırarak değil, büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma kararında olduğu gibi tek taraflı ve dayatmacı dış politikasıyla da uluslararası alanda kendini yalnızlaştırmaktadır. Nitekim BM oylamasında 128 ülkeyi karşısına alan ABD, uluslararası toplum ve kamuoyu karşısında yalnız kalmış ve imajını da zedeleyerek dünyada Amerikan karşıtlığını artırmıştır. Ayrıca Trump, NATO içerisinde müttefiklerini de bütçe üzerinden baskı altına alarak transatlantik çatlağı derinleştirmekte hatta NATO’yu zayıflatmaktadır. Zira Avrupa, NATO yerine kendi güvenliğini sağlamak üzere PESCO’yu (Kalıcı Yapılandırılmış İşbirliği Savunma Antlaşması) canlandırmaya yönelmiştir. İşte Trump’ın dayatmacı ve müttefiklerini umursamaz politikası, Avrupa’yı PESCO ile kendi NATO’sunu güçlendirmeye itmektedir.
Sonuç olarak ticaret savaşlarının dinamiğini Çin gibi yeni yükselen güçler ve ABD’nin düşüşe geçmesi oluşturmaktadır. Amerikan hegemonyası karşısına Çin gibi yeni meydan okuyucu güçler çıktıkça ABD, ticari engelleri artırma, müttefiklerini hiçe sayarak tek taraflı hareket etme politikasına yönelerek sertleşiyor ve böylece kendi kurduğu uluslararası sistemin altını oymaktadır. Trump’ın Amerikan üstünlüğünü yumuşak güç yerine sert güçle sağlama politikası, ABD’yi küreselleşme karşıtı, istikrarsızlaştırıcı, dayatmacı, umursamaz ve saldırgan yapmaktadır. Böylece Amerikan hegemonyasının rıza ve iyi huylu (benign hegemony) yönü yani yumuşak gücü zayıfladıkça ABD, yalnızlaşmakta, transatlantik çatlak büyümekte ve kendisine karşı direniş bloğu ortaya çıkmaktadır.
DR. MUHARREM EKŞİ
http://theanatoliapost.com/2018/06/05/ticaret-savaslariyla-yalnizlasan-amerika/
